अक्षय तृतीया
-- सौ. जयश्री काजरेकर
वैशाख शुक्ल तृतीया हा दिवस साडे तीन मुहूर्तातील एक शुभ मुहुर्त आहे. अक्षय तृतीयेला कृत युग संपून त्रेता युग सुरु झाले. कालविभागाच्या या प्रारंभ दिवसाला ‘'युगादी' असे संबोधले जाते. ह्या शुभ-मुहूर्तावर किंमती वस्तू विशेषतः सोने खरेदी करण्याची माहिती सर्वांना आहे. या दिवशी सुरु केलेल्या कर्माचे फल अक्षय असते.
हयग्रीव, परशुराम अवतार या दिवशी प्रकट झाले. तसेच लिंगायत पंथाचे संस्थापक श्री बसवेश्वर ह्यांचा हा जन्म दिवस आहे. चैत्र शुद्ध तृतीयेपासुन सुरु झालेल्या चैत्र गौरी उत्सवाची याच दिवशी सांगता होते. पूर्वी स्वयंपाकघर, माजघर ह्या पलीकडील जगात एरवी फारसा वावर नसण्याऱ्या सुवासिनींना शालू, पैठण्या नेसून अलंकार घालून केसांमध्ये सुवासिक फुले माळुन समारंभाला जाण्याचे “वासंतिक हळदीकुंकू” हे निमित्त ह्या दिवसा पर्यंत असे.
भारतातील बद्रीधाम येथील बद्रीनारायणाच्या मंदिरात सहा महिन्या नंतर ह्या दिवशी प्रवेश मिळतो. तसेच अयोध्ये जवळच्या कुंजबिहारी श्रीकृष्ण मंदिराचे दरवाजे ह्याच दिवशी उघडतात. वृंदावन च्या श्री बांकेबिहारींच्या मंदिरात फक्त ह्याच दिवशी श्री विग्रहाचे चरण दर्शन होते.
हा दिवस अधिकतर प्रमाणात कृतज्ञता दिवस म्हणणे योग्य होईल. देवता व पितरांना तिल-तर्पण अर्पिले जाते. तसेच ज्या भूमीमधून अव्याहत पणे वनस्पती उगवत असतात त्या बद्दलहि कृतज्ञता व्यक्त केली जाते. नवीन औषधी वनस्पतींची आणि इतरही वनस्पतींची लागवड-पेरणी केली जाते. ह्या शुभ दिवशी पेरणी केलेल्या वनस्पती चांगल्या फुला-फळांनी बहरतात असा अनुभव आहे.
धार्मिक रुढी प्रमाणे ह्या दिवशी गंगा/समुद्र/तीर्थ स्नानाचे महत्व आहे. आरोग्य, सुख-समृद्धी प्राप्त करुन देण्याऱ्या देवतेची श्रद्धापूर्वक उपासना केली जाते. श्री विष्णू सहित वैभव लक्ष्मी चे पूजन करण्याचे विशेष महत्व आहे. श्री कृष्ण मूर्तिला चंदनाची उटी लावली जाते. परशुराम- सप्त चिरंजीवापैकी एक आहेत त्यांना अर्घ्य दिला जातो. विष्णु पूजन, श्रीकृष्ण भगवानाला चंदन लेपन,हवन,तर्पण आणि दान करताना चित्त वृत्ती अगदी शुद्ध ठेऊन सद्भाव मनात ठेवावा. देवता आणि पूर्वजांसाठी तीलतर्पण करताना, हे सर्व विश्व ज्यांनी निर्माण केले त्या परमेश्वराला आपण काही अर्पण करतो असे समजण्यापेक्षा त्या रूपाने कृतज्ञतेचा, शरणागतीचा भाव मनामध्ये आणावा.
राम जन्माचे सुंदर वर्णन करताना कवीवर्य ग. दि.माडगूळकरांनी - "चैत्र मास, त्यात शुद्ध नवमि हि तिथी I गंध युक्त तरिही वात उष्ण हे किती II" ह्या शब्द पंक्तींमध्ये चैत्र- वैशाख महिन्याच्या उष्ण वात म्हणजेच उष्णतेच्या काहिलीची जाणीव प्रकट केलेली आहे. ह्या उन्हाळ्याचा त्रास कमी होण्यासाठीच जणु अक्षय तृतीयेला पाणपोई सुरु करणे, छत्री, चपला,पंखा, चंदन ह्या गोष्टींचे दान करणे पुण्यकारक मानले आहे. 'उदककुंभाचे'- वाळा मिश्रित पाण्या च्या घड्याचे दान करण्याची ही एक प्रथा आहे. परोपकार म्हणजे पुण्य आणि परपीडा म्हणजे पाप हे साधे सोपे समीकरण लक्षात घेऊन काही प्रथा सुरु केल्या असाव्यात.
भगवान श्रीकृष्णांनी युधिष्टिराला सांगितले होते की "अक्षय तृतीयेला केलेले दान आणि हवन कधीही क्षयाला जात नाही. देव आणि पूर्वज यांना उद्देशून केलेले कर्म अक्षय म्हणजे अविनाशी होते आणि दान पुण्यकारक होते." हे दान सत्पात्री असावे. सत्कार्यासाठी झटणाऱ्या संस्था, गरजू व्यक्ति,धर्म प्रसार करण्याऱ्या संस्थांना केलेले दान श्रेष्ठ होय.
शुक्रवार दिनांक २८ एप्रिल ला अक्षय तृतीयेच्या शुभ मुहूर्तावर असे दान तुम्ही करु शकता. श्री गणेश याग परिवार हा गणेश उपासकांचा परिवार आहे. अर्थात कॅनडा स्थित सुहृदांचे हे एक कुटुंबच आहे. ह्या कौटुंबिक जिव्हाळ्याच्या जाणिवेतूनच कार्य कारिणीची वाटचाल सुरु असते. भारतातून नव्या स्वप्नांना घेऊन परदेशस्थ झालेले स्थायिक इथेही आपली संस्कृती, धर्म-धारणा जपत असतात. आपले सण-वार, देव-धर्म, आचार-विचारांचे परिपाठ नव्या पिढीला देत असतात. ह्या सर्व सुसंस्कृत समाजासाठी श्री गणेश याग परिवाराने श्री गणेश मंदिर वास्तू आणि सांस्कृतिक केंद्र उभारण्याचे ठरविले आहे. श्री गणेश याग परिवाराच्या नियोजित वास्तूसाठी तुम्ही अर्थ सहाय्य करु शकता. तुमच्या सारख्या भाविकांच्या सहाय्यानेच ह्या सांस्कृतिक मंदिराची उभारणी होणार आहे.
श्री गणेश याग परिवाराच्या संकेत स्थळावर अक्षय तृतीयेच्या शुभ मुहूर्तावर देणगी रुपाने दान देण्याचा संकल्प पूर्ण होऊ शकेल. http://www.sgypariwar.com/donate/
श्री गणेश याग परिवारातर्फे सर्वांना अक्षय सुख समृद्धी साठी हार्दिक शुभेच्छा!